نکته سنجی های بهداشتی اسلام

در آموزه های دینی، نکته های بهداشتی اسلام هست که نشان از گستره دقیق فرهنگ اسلامی دارد؛ مثلاً در دستورهای دینی آمده است: کسی که غذایی با بوهای تند و زننده بخورد، نباید به مسجد و محل اجتماعات مردم نزدیک شود. و یا در دستورالعملی دیگر از پیشوایان دینی می خوانیم که چنان چه بوی بد پا به قدری باشد که باعث آزار مؤمنان و نمازگزاران در مسجد شود. باید از ورود به مسجد با آن حال خودداری کرد.

بهداشت محیط زیست

روزی حضرت علی[ علیه السلام ] با جمعی از یاران به محلّه بنی ثقیف رسیدند. جوانی که حضرت را نمی شناخت، به استهزا سخن ناروایی گفت، امام به سوی او نگاهی کرد. ناگاه پیرمرد قبیله، خدمت حضرت رسید و عذرخواهی کرد، حضرت پذیرش عذرخواهی آنان را مشروط به شرایطی کردند که بعضی از آن ها تأکید به توجه به بهداشت محیط زیست است:

ناودان های بام را از کوچه به طرف حیاط خانه خود برگردانید.

پنجره ها و روزنه ها را که به طرف کوچه باز می شود، ببندید.

درهای توالت خانه را که از کوچه باز می شود، مسدود کنید و…

بزرگان بنی ثقیف گفتند: ای امیرمؤمنان با جان و دل اطاعت می کنیم.

تأکید بر مصرف بعضی از خوراکی ها در روایت ه

در روایت های گوناگون، بر مصرف بعضی از خوراکی ها سفارش شده، این تأکید می تواند، اهمیت دین اسلام به سلامت تن و بهداشت تغذیه را نشان دهد، بعضی از این خوراکی ها عبارتند از: خرما، انگور، کشمش، انار، سیب، گلابی، انجیر، فلفل، خربزه، هندوانه، گردو، کاسنی صحرایی، کدو، تربچه، قارچ، کاهو، گلپر، سیر، عدس، عنّاب، کندر، گل گاو زبان، اسپند، گل ختمی، حنا، بالنگ، عسل، گوشت، تخم مرغ، شیر، ماهی، روغن زیتون، نمک، سرکه، حلیم با گوشت و گندم و…

نسخه ای برای همه

امام علی ـ[ علیه السلام ]ـ در یکی از نسخه های درمان عمومی که می تواند برای همه مفید باشد، می فرمایند:

هر گاه کسی بخواهد که غذا به او زیانی نرساند، این دستورها را نگه داری کند:

1. تا گرسنه نشود، غذا نخورد تا معده کاملاً پاک شود.

2. به هنگام صرف غذا، بسم الله الرحمن الرحیم بگوید.

3. غذا را درست بجود.

4. تا هنوز سیر نشده، دست از غذا بکشد.

توصیه بهداشتی حضرت عیسی علیه السلام

حضرت علی علیه السلام ، در روایتی فرموده اند که روزی حضرت عیسی علیه السلام از روستایی عبور می کرد، دید که مردم آن جا رنگ های صورتشان زرد و چشم هایشان کبود است. مردم تا ایشان را دیدند از بیماری خود به آن حضرت شکایت کردند. آن حضرت برای درمان آنان فرمود: «شما گوشت را نشسته در ظرف می گذارید و می پزید، از این پس، گوشت را با آب بشویید و بپزید و بخورید که از این گونه بیماری ها نجات یابید.»

رابطه تکامل و سلامت

تکامل معنوی انسان، در بیشتر اوقات، ایستاده بر صحت و سلامت اوست و کسی که از سلامت جسمی برخوردار نباشد، نه تنها در زندگی مادی، بلکه در زندگی معنوی نیز از پس افتادگان است؛ زیرا زندگی مادی انسان در واقع مقدمه اصلی و شرط لازم تکامل روحی و معنوی او به شمار می رود. از این رو، می توان گفت که: رعایت بهداشت و دقت در سلامت جسم، ما را در رسیدن به تکامل معنوی یاری می کند.

نه پرخوری، نه کم خوری

در فرهنگ اسلامی، برای بهداشت تغذیه، به رعایت اعتدال تأکید شده است؛ به این معنی که هم پرخوری آسیب رسان و مذموم است و هم کم خوری بیش از اندازه به سلامت لطمه می زند و شادابی و نشاط انسان را تهدید خواهد کرد. ارزش کم خوری توفیق در پیش روی روحی و معنوی انسان است. پس باید در اندازه ای باشد که انسان را از دیگر کمالات محروم نسازد که اگر از این اندازه بگذرد، مسلما نامطلوب و بی ارزش و یا حتی دارای ارزش منفی خواهد بود.

عافیت و سلامت در روایات

1. «تن درستی بهترین نعمت هاست.»

2. «عافیت و تن درستی گواراترین نعمت هاست.»

3. تن درستی بهترین لباس هاست.»

4. «به واسطه تن درستی، لذت زندگی حاصل می شود.»

5. «جز با پرهیز، نمی توان به سلامت رسید.»

6. «در طول زندگی، به حفظ سلامت تن خود کوشا باشید.»

حمام آفتاب در بیان علی علیه السلام

امروزه در جامعه های پیشرفته، تأکید فراوانی بر استفاده از آفتاب و نور خورشید و تأمین ویتامین D، از آن موهبت الهی دارند، از سویی دیگر به خطرهای پرتوهای مستقیم خورشید، هشدار می دهند. تا جایی که متخصصان پوست، یکی از مهم ترین آسیب رسان ها را نور خورشید می شناسانند. پس باید به گونه ای عمل شود که هم از فایده های نور خورشید استفاده شود و هم از عارضه های جانبی آن پرهیز گردد. امام علی ـ[ علیه السلام ]ـ در بیان زیبایی که به هر دو نکته اشاره دارد، می فرمایند: برای استفاده از نور آفتاب، پشت به آفتاب بنشینید، اما اگر رو به آفتاب نشستید و یا کار کردید، سبب آشکار شدن دردهای پنهان بدن می شود.

بهداشت روانی، در سایه ایمان

در اسلام علاوه بر بهداشت بدن، به بهداشت روانی و داشتن آرامش نیز تأکید شده است. مطمئن ترین و تنها راه قطعی رسیدن به آرامش پایدار، پیوستن به منبع آرامش؛ یعنی ذات مقدس خداوند بیان شده است؛

الا بذکر الله تطمئن القلوب

که این می تواند به معنای هر آن چه انسان را به یاد خدا بیندازد و باعث تقرب به خدا شود، نیز باشد. پس هر کاری که رنگ خدایی دارد، مثل رسیدگی به ظاهر خود و آراستگی برای خدا، روح و جان انسان را آرامش می دهد به عبارتی دیگر، نظافت نیز امری معنوی بوده و معنویت ضامن بهداشت روان انسان است.