هرچند گرايشات افراطي به تساوي حقوقي زن و مرد از يک سو ، و ظلم تاريخي وارد

بر زنان از سوي ديگر ، ممکن است سخن گفتن از تفاوتهاي زن و مرد را با مشکل

و قضاوت پيشيني منفي روبرو سازد ، اما حقيقت آن است که واقعيات عيني تابع

احساسات و قضاوت انسان قرار ندارند ، و تفاوت زن و مرد هم از نظر جسمي و

بدني و هم از نظر روحي و عاطفي آنقدر روشن است که انکار آن ، همچون انکار

بديهيات است .

 البته واضح است که سوء استفاده مردان از اين تفاوتهاي طبيعي و ذاتي هرگز

نمي تواند دليلي بر نفي و انکار اين تفاوتها باشد ، بلکه بر عکس ، فقط با شناخت

اين تفاوتها است که مي توان به تنظيم روابط حقوقي عادلانه اي متناسب با اين

واقعيات براي زن و مرد ا قدام نمود

پس از بيان اين مقدمه اينک به بيان برخي از مهمترين ويژگي ها و تفاوت هاي

زن و مرد مي پردازيم

ويژگي ها و تفاوتهاي روحي و عاطفي

اين تفاوتها دو گونه است : کمي و کيفي . مقصود از تفاوتهاي کمي آن دسته از

ويژگيهايي است که هر يک از زن و مرد ، به دليل انسان بودن از آن برخوردارند و

از اين جهت مطلق اند و در آن تضايفي نيست . ولي در مقدار برخورداري ،

در مقام مقايسه ، يکي بيشتر و ديگري کمتر برخوردار است .

 اختلاف در وجه تعقل ، حزم و دور انديشي ، محاسبه گري و امثال آن و نيز

عاطفه ، احساسات و مهرورزي مهمترين نمونه اين نوع از تفاوتها است . در

اغلب موارد ، - و نه هميشه - مردان از تعقل ، حزم و دورانديشي بيشتري

برخوردارند و متقابلا زنان از عاطفه و احساسات زيادتري بهره مندند .

و اين تفاوت - چنانکه قبلا اشارت رفت - خود آيتي از حکمت الهي است ،

چرا که در غير اين صورت نه نهاد خانواده شکل مي گرفت و نه مادري عاشقانه

فرزندش را در آغوش مي کشيد و شيره جانش را در کام او مي ريخت و نه مردي

به تدبير زندگي همت مي گماشت .

مقصود از تفاوتهاي کيفي - که بيشتر صبغه تضايفي دارند - ويژگي هايي است

که به انسان بودن زن يا مرد مربوط نمي شود ، بلکه به زن يا مرد بودن انسان

مربوط مي گردد و به همين دليل کيفيت آنچه را که مرد دارد با آنچه را که زن

دارد متفاوت است ( و نه کميت آن ) و يا آن که اصلا آنچه را که مرد دارد زن ندارد

و بالعکس .

 عاليترين نمونه اين تفاوتها ، نوع احساسات هر يک از مرد و زن نسبت به ديگري

است که در اختلاف بين زن و مرد در دلربايي و دل دادگي ، حمايت خواهي

وحمايتگري تجلي مي يابد . و جالب اينجاست که دست آفرينش ، همه وسايل

دلربايي را به زن عطا کرده است چنانکه همه ي ابزار لازم براي حمايتگري را نيز

به مرد بخشيده است .