منظور از ولایت تکوینی چیست؟ انسان در اثر پیمودن صراط عبودیت به مقام قرب الهی برسد و در اثر وصول به مقام قرب (البته در مراحل عالی) معنویت انسانی در او متمرکز شود و آن معنویات مسلط بر اعمال او شود و او حجت زمان شود و زمین هیچ­گاه از وجود چنین انسان کاملی خالی نمی­باشد. که ولایت تکوینی بالاترین درجه­ی ولایت است.

امام به معنی پیشوا و رهبر است که دو جای قرآن آن­را بیان کرده. امامت دارای شئونی می­باشد که سه قسم ولایت خاص شئون امامت را تشکیل می­دهند. در حقیقت، امام کسی است که هم زعامت دینی و هم زعامت و رهبری اجتماعی و سیاسی را بر عهده دارد و دارای ولایت تکوینی نیز هست.

این اعتقاد اکثریت شیعه است اما غیرشیعه آن­را نمی­پذیرند و اهل سنت تنها زمام­داری و سرپرستی جامعه را از شئون امام می­دانند و شأن دیگری برای آن قائل نیستند.

نتیجه این­‌که ولایت و امامت تفاوت واقعی ندارند، بلکه فرق میان آن‎ها اعتقادی است، امام همان ولی است و تفاوت آن تنها در این است که ولایت شأن امامت است.

1ـ منبع از مرتضی مطهری، امامت و رهبری، تهران: انتشارات صدرا، ص46.

2ـ سوره­ی انبیاء، آیه76.

3ـ سوره­ی قصص، آیه41.

به قلم مسعوده صادقی، طلبة سوم پاره‎وقت