گرسنگی یعنی حالت یا وضعیت گرسنه بودن(فرهنگ معین، ذیل واژة گرسنگی). کسی را گویند که نیازمند قوت است تا سیر شود.
گرسنگی حالتی است که اجابت آن برطرف کردن یکی از نیازهای بدن است. هر موجود زنده‌ای به غذا نیاز دارد تا بتواند به حیات خود ادامه دهد و انسان نیز از این قانون مستثنی نیست؛ اما آنچه در این سخن مد نظر قرار دارد توجه به گرسنگی و تحمل رنج گرسنگی است؛ چراکه دردین اسلام برای شخصی که رنج گرسنگی را بر جان می‌خرد پاداش بسیاری ذکر شده است و برای کسی که چنین می‌کند وعده‌های اخروی زیادی قرار داده شده است.
زکم خوردن کسی را تب نگیرد
زپر خوردن به روزی صد بمیرد
برای گرسنگی ثمرات بسیار و فواید بیشماری ذکر شده است.
اول آنکه، دل را نورانی می‌کند، آن‌را صفایی و رقتی می‌بخشد.
دوم ذهن را تند می‌کند و آدمی به واسطة آن، به لذت مناجات پروردگار می‌رسد و از ذکر و عبادت مبتهج و شادمان می‌شود و رحم بر ارباب فقر و تنگدستی می‌آورد.
و سوم آنکه گرسنگی روز قیامت را متذکر می‌شود. شکسته نفسی در او ظاهر می‌شود و مواظبت بر عبادت و طاعت، سهل و آسان می‌گردد.
دیگر اینکه شهوت معصیت را کم می‌کند و خواب را که باعث تضییع وقت و روزگار و عمر می‌گردد و موجب خستگی طبع و فوت نماز شب است، کم می‌کند و بدن را صحیح و امراض را دفع می‌کند.
و تأمل کنند در مفاسدی که بر شکم‌پرستی مترتب می‌شود:
فرد را گرفتار ذلت و ترس و حماقت و نادانی می‌کند. و انواع مرض را حادث می‌شود. یاد آرند از روز تنگی و نیافتن. و ببینند چه فضیلت است در اینکه هر لحظه شکم را پرکنند. و شب و روز خود را که مایة تحصیل سعادت جاوید است به آن صرف کنند.
هلاکت اکثر مردمان به‌واسطة دو چیز است:
۱.پرخوری
۲.پیروی از شهوت
شکم‌پرستی و حرص برخوردن و آشامیدن که از صفات بهایم است و از این جهت حضرت ختمی مرتبت(ص) فرمودند: «فرزند آدم هیچ ظرفی را پر نکرد که بدتر از شکمش باشد. و کافی‌ست برای او چند لقمه که او را زنده نگه دارد و اگر به این اکتفا نکرد و بیشتر بخورد، ثلث شکم او از برای غذا و ثلثی از برای آب و ثلث دیگر برای نفس کشیدن.»
و نیز فرموده‌اند: «بهترین شما نزد خداوند از حیث منزلت و مرتبت کسانی هستند که بیشتر گرسنگی می‌کشند و تفکر می‌کنند در افعال خود و صنایع آفریدگار. و دشمن‌ترین شما نزد خداوند کسانی هستند که بسیار می‌خورند و بسیار می‌خوابند و بسیار می‌آشامند.»
اما راه علاج آزمندی بر خوردن و آشامیدن چیست؟ این است که اخباری را که در ذمّ آن وارد شده به یاد داشته باشد و خویش را بر پستی پرخوری و مشارکت حیوانات در این امور آگاه و متنبه سازد، و در مفاسد حرص و ولع به آن، از ذلت و خواری و از دست دادن حشمت و بزرگی و سستی و ضعف هوش و پدیدار شدن بلادت و نادانی و حدوث امراض بیاندیشد و آن‌گاه خویشتن را از افراط در خوردن نگه دارد، تا اعتدال و میانه‌روی دراو عادت شود.
و اگر بنده‌ای نفس خود را به گرسنگی ذلیل سازد و راه وساوس شیطان را مسدود سازد، به دنیا فرو نمی‌رود و کار او به هلاکت نمی‌انجامد و از این جهت اخبار بسیار در فضیلت گرسنگی وارد شده است. و از سیدالمرسلین و ائمه دین (علیهم السلام) تحریص و ترغیب به آن رسیده است. حضرت امیر علیهالسلام می‌فرمایند: «جهاد کنید با نفس‌های خود به گرسنگی و تشنگی، پس به درستی که اجر و ثواب آن مثل اجر کسی است که در راه خدا جهاد کند و عملی نزد خداوند محبوب‌تر از گرسنگی و تشنگی نیست.»
تلخیص و باز‌نویسی از معراج‌السعادت، ملا احمد نراقی، باب گرسنگی. صفحات ۳۰۹-۳۱۳.
نویسنده: زهره ساده، طلبة پایة سوم
